Το οδοντικό εμφύτευμα είναι ένα κυλινδρικό ομοίωμα ρίζας από τιτάνιο το οποίο τοποθετείται χειρουργικά στο οστό της γνάθου με σκοπό την αντικατάσταση ενός ή περισσοτέρων φυσικών δοντιών που λείπουν. (Εικ. 1α). Πρόκειται δηλαδή για την πιο σύγχρονη αποκατάσταση χαμένων δοντιών, με εξαιρετικά αποτελέσματα που υπερέχουν σε σχέση με τις άλλες παραδοσιακές εργασίες, (γέφυρες ή οδοντοστοιχίες). Στην κορυφή του εμφυτεύματος που έχει τοποθετηθεί στη γνάθο βιδώνεται ένα επίσης τιτανιούχο ομοίωμα τροχισμένου δοντιού (Εικ 1β), πάνω στο οποίο προσαρμόζεται η τελική προσθετική αποκατάσταση (στεφάνη ή αλλιώς Θήκη) που είναι παρόμοια με εκείνη της κλασικής προσθετικής (Εικ. 1γ)
Eικ. 1 (α, β, γ): Οδοντικό εμφύτευμα με την τελική προσθετική αποκατάσταση.
Πώς γίνεται η ένωση του εμφυτεύματος με το οστό της γνάθου;
Το εμφύτευμα συνδέεται με το οστό της γνάθου με μία βιολογική διεργασία που ονομάζεται "οστεοενσωμάτωση", πρόκειται δηλαδή για την άμεση επαφή υγιούς οστού με την επιφάνεια του εμφυτεύματος. Για να επιτευχθεί σύνδεση του εμφυτεύματος με το οστό (φάση οστεοενσωμάτωσης), το εμφύτευμα θα πρέπει να παραμείνει καλυμμένο από τα ούλα για τους επόμενους 4-6 μήνες (άνω γνάθος) και 3-4 μήνες (κάτω γνάθος), χωρίς να δεχθεί καμία φόρτιση από την μασητική λειτουργία.
Ποιο είναι το καταλληλότερο υλικό για εμφυτεύματα;
Τα υλικό του εμφυτεύματος θα πρέπει να είναι απόλυτα ανεκτό (βιοσυμβατό) από τον ανθρώπινο οργανισμό για να μην αποβάλλεται σαν ξένο σώμα. Τέτοιο υλικό είναι το καθαρό τιτάνιο το οποίο χρησιμοποιείται για την κατασκευή των οδοντικών εμφυτευμάτων καθώς επίσης και ως υλικό εκλογής στην ορθοπεδική. Παρόμοιες ιδιότητες έχει και το ζιρκόνιο το οποίο πλεονεκτεί αισθητικά, αν και οι έρευνες σχετικά με αυτό είναι ακόμη περιορισμένες.
Ποιά είναι τα ποσοστά επιτυχίας των οδοντικών εμφυτευμάτων;
Για τους περισσότερους ασθενείς η τοποθέτηση εμφυτευμάτων στη θέση των χαμένων δοντιών είναι σήμερα μια σίγουρη λύση με πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας που αγγίζουν το 95-100%. Αυτό οφείλεται στην εξέλιξη της τεχνολογίας των εμφυτευμάτων καθώς και στις νέες χειρουργικές τεχνικές εμφύτευσης.
Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η τοποθέτηση εμφυτευμάτων;
- Όταν ο ασθενής δεν επιθυμεί να τροχίσει τα δόντια του για την τοποθέτηση γέφυρας,
- Σε άτομα που δεν μπορούν να δεχθούν οποιουδήποτε τύπου κινητή οδοντοστοιχία (μασέλα),
- Όταν ψυχολογικοί λόγοι δεν επιτρέπουν την τοποθέτηση οδοντοστοιχίας, ιδιαίτερα σε άτομα
πριν από την τρίτη ηλικία.
Σε ποιες περιπτώσεις αντενδείκνυται η τοποθέτηση εμφυτευμάτων;
Οι καταστάσεις που συνιστούν, κατά κανόνα, απόλυτη αντένδειξη για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων, είναι οι ακόλουθες:
- Βαριά ψυχολογικά νοσήματα,
- Aσθενείς με πρόσφατη ακτινοβολία της κεφαλής ή του τραχήλου για την αντιμετώπιση κακοήθων
νεοπλασμάτων - Αιματολογικά προβλήματα, ανάλογα με τη φύση και τη βαρύτητά τους
- Προβλήματα των οστών σπάνιας εμφάνισης, (νόσος Paget, ινώδης δυσπλασία κ.λπ.)
- Ασθενείς που κάνουν ενδοφλέβια χρήση διφωσφονικών αλάτων,
- Καπνιστές πάνω από 10 τσιγάρα ημερησίως (οι βαρείς καπνιστές παρουσιάζουν 2,5 φορές
μεγαλύτερο κίνδυνο αποτυχίας του εμφυτεύματος από ότι οι μη καπνιστές) - Ασθενείς με μη θεραπευμένη περιοδοντική νόσο
- Στο πρώτο τρίμηνο της κύησης
- Άτομα που κάνουν υπερβολική χρήση αλκοόλ
- Ασθενείς που υποβάλλονται σε αγωγή με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα
- Mη ελεγχόμενος σακχαρώδης διαβήτης
- Ασθενείς με εξαιρετικά κακή στοματική υγιεινή
- Άτομα με μη θεραπευμένο βρουξισμό (τρίξιμο ή σφίξιμο των δοντιών).
Υπάρχουν όρια ηλικίας για τα οδοντικά εμφυτεύματα;
- H εμφύτευση αντενδείκνυται πριν την ολοκλήρωση της σωματικής ανάπτυξης (18-21ετών)
- Κατά την τρίτη ηλικία (μετά το 60ο έτος), δεν υπάρχει αντένδειξη εφόσον δεν συντρέχουν σοβαρά
συστηματικά προβλήματα υγείας.
Υπάρχουν τοπικοί περιορισμοί που αφορούν στην τοποθέτηση εμφυτευμάτων;
- Σε ασθενείς των οποίων τα οστά των γνάθων παρουσιάζουν κακή ποιότητα ή ανεπαρκές ύψος ή
πλάτος. - Σε περιοχές με ανατομικούς περιορισμούς, όπως το γενειακό τρήμα και ο τομικός πόρος από τα οποία
εξέρχονται, αγγεία και νεύρα, καθώς και το ιγμόρειο άντρο το οποίο χρειάζεται ανύψωση της μεμβράνης
του όταν δεν υπάρχει επαρκής χώρος για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων.
Τι γίνεται σε περίπτωση που δεν υπάρχει αρκετό οστούν;
Μετά από μία ή περισσότερες εξαγωγές δοντιών το οστούν απορροφάται σε μεγάλο βαθμό που πολλές φορές δεν μας επιτρέπει την τοποθέτηση εμφυτευμάτων. Στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει η δυνατότητα αποκατάστασης του ελλείμματος με ήπιες παρεμβάσεις που γίνονται με τοπική αναισθησία. Δηλαδή μπορούμε να αυξήσουμε το πάχος και το ύψος της γνάθου σε κάποιο σημείο που παρουσιάζει πρόβλημα με τη χρήση οστικών μοσχευμάτων που συλλέγουμε από περιοχές μέσα από τη στοματική κοιλότητα (αυτομοσχεύματα) του ιδίου του ασθενούς. (Eικ. 2 (α, β, γ)
Υπάρχουν επίσης μοσχευματικά υλικά (ξενομοσχέυματα) κατάλληλα επεξεργασμένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε κάθε περίπτωση που απαιτείται αύξηση του οστικού υποστρώματος.
Eικ. 2 (α, β, γ): Αύξηση ανεπαρκούς πάχους του οστού με αυτομόσχευμα και τοποθέτηση εμφυτεύματος στην αναγεννημένη οστική περιοχή.
Στην οπίσθια περιοχή της άνω γνάθου εάν δεν υπάρχει επαρκής χώρος για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων απαιτείται ανύψωση της μεμβράνης του ιγμορείου άντρου.
Πώς γίνεται η ανύψωσης της μεμβράνης του ιγμορείου και που αποσκοπεί;
Το ιγμόρειο άντρο είναι μία αεροφόρα κοιλότητα η οποία επενδύεται από βλεννογόνο και εντοπίζεται πλαγίως και προς τα πίσω της στοματικής κοιλότητας, δηλαδή πάνω από τα οπίσθια δόντια της άνω γνάθου. Είναι γνωστό ότι μετά από εξαγωγές δοντιών το οστούν μεταξύ ιγμορείου και φατνιακής ακρολοφίας τις περισσότερες φορές μειώνεται δραματικά λόγο της απορρόφησης που υφίσταται Εικ. 2δ, με αποτέλεσμα το υπολειπόμενο οστικό ύψος της φατνιακής απόφυσης να μην επαρκεί για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων. Στις περιπτώσεις αυτές η μόνη λύση είναι η ανύψωση της μεμβράνης του ιγμορείου.
Συγκεκριμένα, με χειρουργική επέμβαση ανυψώνεται προσεκτικά η μεμβράνη του ιγμορείου προς τα άνω δημιουργώντας έτσι ένα κενό χώρο Εικ. 2ε ο οποίος στη συνέχεια γεμίζει με οστικό μόσχευμα. Ακολουθεί χρονικό διάστημα αναμονής 6-12 μηνών που θα έχει ολοκληρωθεί η επούλωση έτσι ώστε το νέο οστούν που έχει τοποθετηθεί ενσωματώνεται με το υπόλοιπο της άνω γνάθου αυξάνοντας έτσι το ύψος της περιοχής που θα τοποθετηθούν τα εμφυτεύματα. Μετά την αναμονή της επούλωσης η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων γίνεται με τον συνήθη τρόπο Εικ. 2ζ. Η επέμβαση της ανύψωσης διαρκεί περίπου μία ώρα και γίνεται κατά κανόνα με τοπική αναισθησία στο χώρο του ιατρείου και με ενδοστοματική προσπέλαση
Eικ. 2 (δ, ε, ζ): Ανύψωση του εδάφους του ιγμορείου και τοποθέτηση του μοσχεύματος στη νεοσχηματισθείσα κοιλότητα
Είναι επώδυνη η τοποθέτησή των εμφυτευμάτων; Μπορεί να γίνει στο οδοντιατρείο; και πότε μπορεί να επιστρέψει ο ασθενής στην εργασία του;
Η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων γίνεται με τοπική αναισθησία ή καταστολή (μέθη) σε ειδικά εξοπλισμένο οδοντιατρείο και είναι εντελώς ανώδυνη. Η επέμβαση μπορεί να διαρκέσει από μισή έως δυο ώρες και εξαρτάται, από τον αριθμό των τοποθετούμενων εμφυτευμάτων. Μετεγχειρητικά ο πόνος ελέγχεται με παυσίπονα και ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στην εργασία του την επόμενη ημέρα, υπό την προϋπόθεση να αποφεύγεται η έντονη σωματική καταπόνηση
Υπάρχει επίσης μία άλλη τεχνική που μπορεί να συντομεύσει την όλη διαδικασία της εμφύτευσης.
Η διαδικασία αυτή αφορά στην άμεση τοποθέτηση των εμφυτευμάτων στο οστούν της γνάθου με τη χρήση ενός ειδικού ‘’χειρουργικού νάρθηκα’’ στον οποίο έχουν εκ των προτέρων σημειωθεί και δημιουργηθεί οπές που θα διέλθουν τα εμφυτεύματα. Στην περίπτωση αυτή τα εμφυτεύματα τοποθετούνται διά μέσω του νάρθηκα χωρίς να γίνονται τομές στα μαλακά μόρια, αλλά ούτε και ράμματα.
Πόσο χρονικό διάστημα απαιτείται από την ημέρα της εμφύτευσης μέχρι την τοποθέτηση της προσθετικής εργασίας.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω για να επιτευχθεί σύνδεση του εμφυτεύματος με το οστό (φάση οστεοενσωμάτωσης) το εμφύτευμα θα πρέπει να παραμείνει καλυμμένο από τα ούλα για τους επόμενους 4-6 μήνες (άνω γνάθος) και 3-4 μήνες (κάτω γνάθος), χωρίς να δεχθεί καμία φόρτιση.
Μετά το χρονικό αυτό διάστημα, απαιτούνται άλλες 15-20 ημέρες για την κατασκευή και τοποθέτηση της προσθετικής εργασίας.
Ένα εμφύτευμα μπορεί αμέσως μετά την τοποθέτησή του να λειτουργήσει στο στόμα;
Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα όταν η τοποθέτηση του εμφυτεύματος γίνεται με βάση τους κανόνες που περιγράφονται στο πρωτόκολλο της συγκεκριμένης μεθόδου και υπάρχει καλή ποιότητα και επαρκές οστούν, η μασητική λειτουργία του εμφυτεύματος, στο οποίο έχει τοποθετηθεί προσθετική εργασία, μπορεί να αρχίσει άμεσα, δηλαδή σε χρονικό διάστημα 3-8 ημερών από την εμφύτευση.
Τι διάρκεια ζωής έχουν τα εμφυτεύματα;
Σύμφωνα με τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες τα οδοντικά εμφυτεύματα μπορούν να παραμείνουν στο στόμα εφόρου ζωής. Υπάρχουν όμως αρκετοί παράγοντες που ενδέχεται να οδηγήσουν σε επιπλοκές των εμφυτευμάτων με συνέπεια την αποτυχία τους. Οι συνηθέστερες αιτίες είναι η μόλυνση των εμφυτευμάτων λόγω κακής στοματικής υγιεινής, το κάπνισμα, η άσκηση υπερβολικής πίεσης σε εμφυτεύματα που τοποθετήθηκαν πρόσφατα, το τρίξιμο των δοντιών, η θραύση του εμφυτεύματος, τα χειρουργικά λάθη κατά την εμφύτευση, διάφορα νοσήματα, η μη συχνή παρακολούθηση των εμφυτευμάτων από τον οδοντίατρο, κ.ά.
Πόσο κοστίζουν τα εμφυτεύματα ;
Το κόστος της θεραπείας με εμφυτεύματα ποικίλλει και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ποιότητα των εμφυτευμάτων, ο αριθμός των δοντιών που θα αντικατασταθούν, ο αριθμός των εμφυτευμάτων που θα στηρίζουν την προσθετική εργασία, καθώς και το είδος της προσθετικής αποκατάστασης. Για το ακριβές κόστος θα πρέπει να μιλήσετε με τον οδοντίατρό σας.
Πως γίνεται η αποκατάσταση με εμφυτεύματα; και ποιά είναι η διαδικασία της τοποθέτησης;
Για την αποκατάσταση των χαμένων δοντιών υπάρχουν διάφορες επιλογές. Ο οδοντίατρος θα επιλέξει ανάλογα με την περίπτωση την ποιό κατάλληλη από αυτές (Α, Β), με βάση ορισμένα κριτήρια τα οποία είναι συνήθως, ο αριθμός των χαμένων δοντιών, η κατάσταση του οστού των γνάθων, καθώς και οι οικονομικές δυνατότητες του κάθε ασθενή.
Η επιλογή θα πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή επιτυχία της εμφύτευσης. Αυτό απαιτεί προσεκτικό προεγχειρητικό έλεγχο, και εάν ο ασθενής πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτούνται, ακολουθεί το σχέδιο θεραπείας και στη συνέχεια προγραμματίζεται για την επέμβαση κατά την οποία τοποθετούνται τα οδοντικά εμφυτεύματα στα οστά των γνάθων.
Η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων περιλαμβάνει δύο φάσεις:
Η πρώτη είναι η κύρια χειρουργική διαδικασία της εμφύτευσης, που όπως αναφέρθηκε παραπάνω τα εμφυτεύματα θα πρέπει να παραμείνουν καλυμμένα από τα ούλα για τους επόμενους 4-6 μήνες (άνω γνάθος) και 3-4 μήνες (κάτω γνάθος), χωρίς να δεχθούν καμία φόρτιση, βοηθώντας έτσι στην ενσωμάτωσή τους με το οστό που τα περιβάλει.
Η δεύτερη φάση αφορά, την αποκάλυψη των εμφυτευμάτων και την σύνδεσή τους με τα ειδικά στηρίγματα, πάνω στα οποία μετά τη λήψη αποτυπωμάτων τοποθετείται η προσθετική εργασία. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι φάσεις αυτές μπορεί να είναι ενιαίες και είναι δυνατόν να γίνουν στον ίδιο χρόνο που τοποθετούνται τα εμφυτεύματα. (άμεση τοποθέτηση και φόρτιση των εμφυτευμάτων).
Επιλογές για την αντικατάσταση χαμένων δοντιών με τη χρήση οδοντικών εμφυτευμάτων
Α. Ακίνητη προσθετική εργασία σε απουσία ενός δοντιού (Εικ. 3), ή περισσοτέρων δοντιών
(Εικ. 4). Στις περιπτώσεις αυτές μετά την εμφύτευση και αποκάλυψη των εμφυτευμάτων
λαμβάνονται αποτυπώματα και τοποθετείται η προσθετική εργασία.
Eικ. 3 Απουσία ενός δοντιού: (α) σχέδιο τομής, (β) ειδικό στήριγμα πάνω στο εμφύτευμα, (γ) η προσθετική εργασία (στεφάνη) τοποθετημένη στο στόμα, (δ) ακτινογραφία εμφυτεύματος
Eικ. 4 (α, β): Τοποθέτηση εμφυτευμάτων σε περίπτωση απουσίας δύο ή περισσοτέρων δοντιών
Β. Ακίνητη ή κινητή προσθετική εργασία σε περίπτωση απουσίας όλων των δοντιών
Ακίνητη αποκατάσταση
Σε περίπτωση απουσίας όλων των δοντιών, η ακίνητη προσθετική εργασία μπορεί να στηριχθεί τόσο στην άνω όσο και στη κάτω γνάθο σε 5-8 εμφυτεύματα εάν η ποιότητα και η ποσότητα του οστού το επιτρέπει Εικ. 5 α, β, γ, δ. Σε περίπτωση που στις οπίσθιες περιοχές η ανατομία του οστού δεν επιτρέπει την τοποθέτηση εμφυτευμάτων, υπάρχει δυνατότητα να προστεθούν στο γεφύρωμα πρόσθετα (πρόβολλα) δόντια, η να λυθεί το πρόβλημα με χειρουργική διαδικασία που αφορά σε αύξηση του οστού.
Εικ. 5 (α). Σχηματική παράσταση τοποθέτησης εμφυτευμάτων με ακίνητη προσθετική εργασία στηριζόμενη σε 6 εμφυτεύματα
Εικ. 5 (β, γ, δ) Εικόνες τοποθέτησης εμφυτευμάτων με ακίνητη προσθετική αποκατάσταση σε ασθενή στηριζόμενη σε 8 εμφυτεύματα
Κινητή αποκατάσταση
Η κινητή προσθετική εργασία τόσο στην άνω όσο και στη κάτω γνάθο μπορεί να στηριχθεί σε 4 εμφυτεύματα Εικ. 6 α, β, γ, δ, ε. Στην κάτω γνάθο επειδή η ποιότητα του οστού είναι καλύτερη σε σχέση με την άνω, είναι δυνατόν να τοποθετηθούν μόνο 2 εμφυτεύματα τα οποία είναι ικανοποιητικά για τη στήριξή της Εικ. 7 α, β, . Η περίπτωση αυτή αποτελεί οικονομικότερη λύση για τον ασθενή, ενώ παράλληλα του προσφέρει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα όσον αφορά την ομιλία και τη λειτουργία της μάσησης
Εικ. 6 (α). Σχηματική παράσταση τοποθέτησης 4 εμφυτευμάτων στην άνω γνάθο με κινητή προσθετική εργασία
Εικ. 6 (β, γ, δ, ε) Κλινικές εικόνες τοποθέτησης 4 εμφυτευμάτων στην άνω γνάθο με κινητή προσθετική εργασία σε ασθενή
Εικ. 7 (α, β). Σχηματική παράσταση τοποθέτησης 2 εμφυτευμάτων στην κάτω γνάθο με κινητή προσθετική εργασία.