Ποιές βλάβες παρατηρούνται συχνότερα;

• Ρωγμές της αδαμαντίνης. Αποτελούν τον ποιό ήπιο τραυματισμό των δοντιών. Πρόκειται για πολύ συχνές τραυματικές βλάβες, η οποίες όμως πολλές φορές δεν είναι ορατές (εικ. 1) Εμφανίζονται με τη μορφή κατακόρυφων, οριζόντιων ή λοξών γραμμών στην επιφάνεια της μύλης του δοντιού.

Οι ρωγμές της αδαμαντίνης δεν απαιτούν ειδική αντιμετώπιση, θα πρέπει όμως να αξιολογούνται άμεσα από οδοντίατρο.

Εικ. 1 Ρωγμές της αδαμαντίνης στους άνω κεντρικούς τομείς: (α) σχηματική παράσταση, (β. γ) κλινικές εικόνες

• Κατάγματα μύλης (σπάσιμο) (Εικ. 2). Είναι ο συχνότερος τύπος τραυματικής βλάβης των δοντιών. Αποτελούν το 1/3 περίπου του συνόλου των περιπτώσεων οδοντικού τραύματος. Η βαρύτητα της βλάβης εξαρτάται από την έκταση και το βάθος του κατάγματος, καθώς και από το εάν αυτή αφορά μόνο τη μύλη ή επεκτείνεται και στη ρίζα του δοντιού. Από τους ίδιους παράγοντες εξαρτάται και η συμπτωματολογία. Δηλαδή, όταν το κάταγμα είναι επιφανειακό τα συμπτώματα είναι σχεδόν ανύπαρκτα, το μόνο πρόβλημα που υπάρχει είναι το αισθητικό. Όταν όμως η βλάβη επεκτείνεται και στον πολφό (νεύρο) τότε υπάρχει έντονος πόνος με κίνδυνο τη νέκρωσή του.

Στην περίπτωση του κατάγματος απαιτείται άμεση αξιολόγηση από τον οδοντίατρο ο οποίος ανάλογα με τη βαρύτητα της βλάβης θα αποφασίσει και για το είδος της θεραπείας.

Εικ. 2 Κάταγμα μύλης με αποκάλυψη του πολφού (νεύρου): (α) σχηματική παράσταση (β) κλινική εικόνα.

Εικ. 2(γδ) Κάταγμα μύλης με εποικοινωνία του πολφού (νεύρου) χωρίς τη απομάκρυνση του σπασμένου μυλικού τμήματος (εζ) μετά την αντιμετώπιση.

• Κάταγμα ρίζας. Πρόκειται για λοξό ή οριζόντιο κάταγμα (σπάσιμο) της ρίζας σε κάποιο σημείο της μετά από βίαιο τραυματισμό (Εικ. 3). Συμβαίνει συνήθως στους άνω κεντρικούς τομείς και σπανιότερα στους κάτω. Η αντιμετώπιση του κατάγματος εξαρτάται από το μέγεθος, την κατεύθυνση και το σημείο που έχει συμβεί. Το είδος της θεραπείας το αποφασίζει ο οδοντίατρος και μπορεί να είναι ακινητοποίηση του δοντιού, ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) ή ακόμη και εξαγωγή.

Εικ. 3 Κάταγμα ρίζας: (α) σχηματική παράσταση (β) ακτινογραφική εικόνα

• Διάσειση δοντιού (απλό κτύπημα). Πρόκειται για πολύ ήπιο τραυματισμό χωρίς κινητικότητα. Το δόντι παρουσιάζει ευαισθησία στη μάσηση και την ψηλάφηση. Δεν απαιτείται ειδική αντιμετώπιση παρά μόνο παρακολούθηση από τον οδοντίατρο (εικ. 4)

Εικ. 4 Διάσειση δοντιού (απλό κτύπημα).

• Xαλάρωση του δοντιού. Εμφανίζεται μετά από ελαφρύ τραυματισμό και παρουσιάζει αυξημένη κινητικότητα, δηλαδή το δόντι παρουσιάζει κινητικότητα με το άγγιγμα του χεριού χωρίς να υπάρχει μετατόπιση. Αναφέρεται ευαισθησία στη μάσηση και την ψηλάφηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται αιμορραγία από τη γραμμή των ούλων (εικ. 5).
  Δεν απαιτείται ειδική αντιμετώπιση, θα πρέπει όμως να γίνει εξέταση από τον οδοντίατρο για να αποκλειστεί άλλη βλάβη. Μπορεί επίσης να χρειαστεί ακινητοποίηση για δύο εβδομάδες. Απαιτείται παρακολούθηση διότι δεν αποκλείεται το δόντι να χρειαστεί απονεύρωση

Εικ. 5 Xαλάρωση του δοντιού με αιμορραγία από τη γραμμή των ούλων: (α) σχηματική παράσταση (β) κλινική εικόνα.

• Πλάγια μετακίνηση του δοντιού από τη θέση του (συνήθως συνοδεύεται από σύνθλιψη και κάταγμα του φατνιακού οστού). (εικ. 6). Το δόντι μετατοπίζεται προστομιακά ή υπερώα με αυξημένη κινητικότητα και ευαισθησία στην ψηλάφηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται αιμορραγία από τη γραμμή των ούλων. Προκύπτει συνήθως στα πρόσθια άνω δόντια και σπανιότερα στα κάτω. Απαιτείται άμεση αξιολόγηση της βλάβης από οδοντίατρο ο οποίος θα αποφασίσει για την επαναφορά του δοντιού στη θέση του και την ακινητοποίησή του. Πιθανό να χρειαστεί και απονεύρωση. Η παραπάνω αντιμετώπιση θα εξαρτηθεί από το χρόνο που έχει μεσολαβήσει από τη στιγμή του ατυχήματος.

Εικ. 6 Πλάγια μετακίνηση του δοντιού από τη θέση του: (α) σχηματική παράσταση (β) κλινική εικόνα.

•  Εμβύθιση, (σφήνωμα του δοντιού μέσα στο οστούν). Χαρακτηρίζεται από κάθετη μετατόπιση του δοντιού προς το εσωτερικό του φατνίου. Το δόντι εμφανίζεται κοντύτερο επειδή ένα μέρος της μύλης του, λόγω του βίαιου κτυπήματος έχει εισχωρήσει κάτω από το επίπεδο των ούλων (εικ. 7).

Εικ. 7 Εμβύθιση, (σφήνωμα του δοντιού μέσα στο οστούν): (α) σχηματική παράσταση (β) κλινική εικόνα.

Το δόντι δεν παρουσιάζει κινητικότητα ούτε ευαισθησία στην ψηλάφηση, ενώ εμφανίζει αιμορραγία από τα ούλα. Θεωρείται σοβαρή τραυματική βλάβη και αφορά στους άνω τομείς αντιπροσωπεύοντας το 1%-2% του συνόλου των τραυματισμών των δοντιών.

Απαιτείται άμεση αξιολόγηση της βλάβης από οδοντίατρο ο οποίος θα καθορίσει και τον τρόπο αντιμετώπισης της.

Πλήρης εκγόμφωση. Πρόκειται για ολική μετατόπιση του δοντιού εκτός φατνίου (Εικ. 8). Αποτελεί τη πιο σοβαρό τραύμα των δοντιών και αντιπροσωπεύει το 3% του συνόλου των τραυματικών βλαβών. Συμβαίνει κυρίως στους άνω κεντρικούς τομείς και σπάνια σε δόντια της κάτω γνάθου. Παρατηρείται έντονη αιμορραγία και πόνος, ενώ υπάρχει μεγάλη πιθανότητα κατάγματος του δοντιού και του φατνιακού οστού. Εάν το δόντι βρεθεί στο τόπο του ατυχήματος και μεταφερθεί έγκαιρα στον οδοντίατρο υπάρχει πιθανότητα να επανατοποθετηθεί στο φατνίο και να σωθεί. Το δόντι θα πρέπει να μεταφερθεί στο οδοντιατρείο μέσα στο στόμα του ασθενούς, ή κάτω από τη γλώσσα ή ανάμεσα στο κάτω χείλος ή το μάγουλο και τα ούλα. Το δόντι μπορεί να διατηρηθεί και να μεταφερθεί επίσης σε ένα καθαρό δοχείο με κρύο γάλα.

Εικ. 8 Πλήρης εκγόμφωση: (α) σχηματική παράσταση (β) κλινική εικόνα.

Άλλοι τραυματισμοί. Όλοι οι προαναφερόμενοι τραυματισμοί συχνά συνοδεύονται και από άλλους τραυματισμούς πχ των χειλέων, της γλώσσας του πώγωνα, του οστού της γνάθου, περιοχές κονδύλων κ.α. (Εικ. 9). Για το λόγο αυτό σε κάθε περίπτωση τραυματισμού θα πρέπει να εξετάζονται με ψηλάφηση και ακτινογραφικό έλεγχο και οι περιοχές του στόματος και των γνάθων που δεν είναι ορατές.

Εικ. 9 Άλλοι τραυματισμοί (α) κάτω χείλους, (β) πώγωνα, (γ) κάταγμα φατνιακού οστού προστομιακά της άνω γνάθου (δ) κάταγμα κονδύλου